Trong ngành nuôi tôm, EHP (Enterocytozoon hepatopenaei) đang dần trở thành nỗi ám ảnh lớn của nhiều người nuôi. Không giống như các bệnh phát sáng hay đốm trắng có biểu hiện rõ ràng, EHP là một "kẻ thù vô hình" âm thầm gây hại, khiến con tôm tưởng chừng khỏe mạnh nhưng mãi không lớn, gây thiệt hại kinh tế nặng nề.

Tôm nhiễm EHP – kẻ thù vô hình gây thiệt hại nặng nề.

EHP là gì và vì sao nó nguy hiểm?

EHP là một loại ký sinh trùng vi bào tử, tấn công trực tiếp vào gan tụy của tôm. Gan tụy là cơ quan đóng vai trò quan trọng trong việc tiêu hóa, hấp thụ dinh dưỡng và dự trữ năng lượng. Khi bị EHP tấn công, các tế bào gan tụy bị tổn thương, khiến tôm không thể hấp thụ thức ăn một cách hiệu quả.

Điều nguy hiểm là EHP không làm tôm chết hàng loạt, mà gây ra tình trạng tôm bị còi cọc, chậm lớn. Người nuôi có thể thấy tôm vẫn hoạt động bình thường, ăn khỏe nhưng kiểm tra định kỳ lại thấy kích cỡ không tăng trưởng đúng theo thời gian. Tình trạng tôm còi cọc, kích cỡ không đồng đều chính là dấu hiệu đặc trưng nhất của EHP.

EHP khiến tôm kém phát triển, kích cỡ không đồng đều.

Con đường lây lan và dấu hiệu nhận biết

EHP lây lan chủ yếu qua tôm giống (post-larvae) đã nhiễm bệnh. Ngoài ra, nguồn nước bị ô nhiễm, thức ăn không đảm bảo cũng là các con đường lây truyền. Các bào tử EHP có khả năng sống sót rất dai dẳng trong môi trường ao nuôi, khiến việc phòng bệnh trở nên khó khăn.

Vì EHP không làm tôm chết nhanh, người nuôi cần quan sát kỹ để phát hiện sớm. Dưới đây là những dấu hiệu mà bà con cần đặc biệt chú ý:

Tôm chậm lớn và kích thước không đều

Đây là dấu hiệu đặc trưng và dễ nhận thấy nhất. Sau khoảng 30-40 ngày nuôi, khi tôm đã lớn, bà con sẽ thấy có sự chênh lệch rõ rệt về kích cỡ. Trong cùng một ao, có con đạt size mong muốn nhưng có nhiều con lại còi cọc, nhỏ hơn hẳn so với lứa tuổi. Dù tôm vẫn ăn, chúng không lớn.

Gan tụy bị tổn thương

Khi kiểm tra tôm, gan tụy (phần nằm ngay sau đầu) có thể bị teo nhỏ, nhạt màu hơn bình thường, hoặc xuất hiện những đốm trắng li ti. Đây là bằng chứng cho thấy cơ quan tiêu hóa của tôm đang bị ký sinh trùng tấn công.

Một số dấu hiệu khác

Ngoài ra, tôm bị bệnh thường có vỏ mềm, màu sắc nhợt nhạt, ruột không đầy. Đôi khi, người nuôi cũng có thể quan sát thấy phân trắng lơ lửng trong ao, dù dấu hiệu này không phổ biến và rõ ràng như các bệnh phân trắng khác.

Tôm thẻ chân trắng nhiễm EHP với dấu hiệu chậm lớn, ruột rỗng, gan tụy teo nhỏ .

Phòng bệnh hơn chữa bệnh: Chìa khóa để chống lại EHP

Vì EHP chưa có thuốc đặc trị hiệu quả, chiến lược duy nhất để bảo vệ vụ nuôi là phòng bệnh một cách chủ động và triệt để.

Kiểm soát nguồn tôm giống từ đầu

Đây là bước quan trọng nhất và mang tính quyết định. Bà con cần tìm mua tôm giống từ những trại sản xuất uy tín, có giấy chứng nhận đã kiểm tra PCR và đảm bảo sạch mầm bệnh EHP. Việc này giúp ngăn chặn mầm bệnh lây nhiễm ngay từ khi bắt đầu vụ nuôi.

Cải tạo và vệ sinh ao nuôi triệt để

Bào tử EHP có thể tồn tại rất lâu trong môi trường ao nuôi. Do đó, sau mỗi vụ, cần thực hiện quy trình cải tạo ao thật nghiêm ngặt: nạo vét bùn đáy, phơi ao kỹ, sau đó dùng các hóa chất chuyên dụng để khử khuẩn và tiêu diệt mầm bệnh còn sót lại trước khi thả vụ mới.

Tăng cường sức đề kháng và quản lý môi trường

Duy trì chất lượng nước ao nuôi ở mức tốt nhất để tôm luôn khỏe mạnh. Bổ sung các loại dinh dưỡng cần thiết như men vi sinh, vitamin, khoáng chất vào thức ăn giúp gan tụy tôm khỏe, nâng cao khả năng miễn dịch tự nhiên để chống lại ký sinh trùng. Đồng thời, quản lý thức ăn hợp lý để tránh dư thừa, giúp môi trường ao nuôi không bị ô nhiễm.

Đảm bảo an toàn sinh học cho trại nuôi

Bên cạnh các biện pháp trên, việc duy trì an toàn sinh học cho toàn bộ khu vực nuôi cũng rất cần thiết. Bà con cần có các biện pháp kiểm soát người ra vào ao nuôi, khử trùng các dụng cụ, lưới vó thường xuyên. Điều này giúp ngăn ngừa mầm bệnh từ bên ngoài xâm nhập vào ao, giảm thiểu nguy cơ lây lan cho toàn bộ trại.

Sự chủ động: Lá chắn vững chắc trước EHP

EHP không phải là một cuộc chiến có thể thắng bằng thuốc. Thay vào đó, chiến lược duy nhất và hiệu quả nhất là biến mỗi khâu trong quy trình nuôi thành một lớp "lá chắn" vững chắc. Lớp lá chắn đó bắt đầu từ việc chọn lọc con giống chất lượng ngay từ đầu, cải tạo ao nuôi thật kỹ để tiêu diệt mầm bệnh, cho đến việc duy trì an toàn sinh học nghiêm ngặt và chăm sóc sức khỏe tôm một cách chủ động. Chính sự tỉ mỉ và đầu tư đúng chỗ này sẽ giúp bà con không còn lo lắng về "nỗi ám ảnh" mang tên EHP, bảo toàn vốn đầu tư và mở ra một tương lai bền vững hơn cho ngành tôm.